Οι επιδράσεις της κουρκουμίνης στους φλεγμονώδεις βιοδείκτες.
Σύνταξη: Κουτουλογένης Σ. Γιώργος, Χημικός, Διδάκτορας Οργανικής Χημείας, Τμήμα
Χημείας, ΕΚΠΑ.*
Κουρκουμίνη: Το πλέον πολύτιμο συμπλήρωμα διατροφής
Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι μια ομάδα συμπτωματικών διαταραχών που εμφανίζονται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται κατά λάθος σε υγιή μόρια ή κύτταρα του σώματος. Ο συνολικός πληθυσμός των νοσημάτων αυτών υπολογίστηκε σε 4,5% – 6,4% για τις γυναίκες και 2,7% για τους άνδρες. Οι πιο διαδεδομένες αυτοάνοσες ασθένειες είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ), ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ), ο διαβήτης και η ελκώδης
κολίτιδα (ΕΚ).
Οι φλεγμονώδεις αποκρίσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στην παθογένεση των αυτοάνοσων
νοσημάτων. Μέχρι και σήμερα έχουν εφαρμοστεί διάφορες θεραπευτικές στρατηγικές για τη
μείωση των φλεγμονωδών αποκρίσεων στους ασθενείς των αυτοάνοσων νοσημάτων. Ωστόσο,
πρέπει να αναφερθεί ότι η χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων συμπεριλαμβανομένων
στεροειδών, μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), αναλγητικά και
ανοσοκατασταλτικοί παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν τεράστιες επιβλαβείς
παρενέργειες. Ως εκ τούτου, ορισμένες πρόσφατες μελέτες έχουν επικεντρωθεί σε φυτικά
φάρμακα για τη μείωση της φλεγμονής σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα
Η κουρκουμίνη είναι το ενεργό συστατικό του κουρκουμά και οι αντιφλεγμονώδεις και
αντιοξειδωτικές του ιδιότητες έχουν μελετηθεί σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα και
καρκίνους και όχι μόνο. Μερικές μελέτες έδειξαν ότι η κουρκουμίνη μείωσε τους
φλεγμονώδεις δείκτες, όπως η Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών (ΤΚΕ) και C-Αντιδρώσα
Πρωτεΐνη (CRP), σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα. Ασυνεπή ευρήματα αναφέρθηκαν
επίσης για τις επιδράσεις της συμπλήρωσης κουρκουμίνης στα επίπεδα ορού ιντερλευκινών
και του TNFα (Tumor Necrosis Factor α). Για παράδειγμα, η λήψη συμπληρωμάτων
κουρκουμίνης σε δόσεις των 2000 mg/ημέρα για 12 εβδομάδες συσχετίστηκε με σημαντική
μείωση των συγκεντρώσεων IL-22 στον ορό σε σύγκριση με τη χορήγηση εικονικού φαρμάκου,
αλλά δεν είχε σημαντική επίδραση στις συγκεντρώσεις IL-17 σε μια τυχαιοποιημένη κλινική
δοκιμή.
Λαμβάνοντας υπόψη τον παραπάνω περιορισμό, πρέπει να συνοψιστεί η αποκλειστική επίδραση της συμπλήρωσης κουρκουμίνης στους φλεγμονώδεις δείκτες σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα.
Η τρέχουσα μελέτη διεξήχθη χρησιμοποιώντας έξι μελέτες. Οι μισές από αυτές τις μελέτες
είχαν υψηλή ποιότητα (βαθμολογίες≥ 6), ενώ άλλες είχαν μέτρια μεθοδολογική ποιότητα
(βαθμολογίες μεταξύ 3 και 6) στην αξιολόγηση ποιότητας Cochrane. Η μετα-ανάλυσή έδειξε
σημαντική μείωση στις συγκεντρώσεις ΤΚΕ και CRP μετά από θεραπεία με κουρκουμίνη σε
ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα. Αυτά τα ευρήματα παρέμειναν αμετάβλητα σε όλες τις
αναλύσεις υποομάδων.
Εξ’όσων είναι γνωστό αυτή η μελέτη είναι μια από τις λίγες μετα-αναλύσεις σχετικά με τις
επιδράσεις της κουρκουμίνης ως συμπλήρωμα διατροφής στα επίπεδα της CRP στον ορό του
αίματος σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα και ελκώδη κολίτιδα.
Σε μια RCT το 2017, η χορήγηση συμπληρωμάτων κουρκουμίνης δύο φορές την ημέρα μια
δόση 250 mg οδήγησε σε σημαντική μείωση της CRP σε 12 ασθενείς με ΡΑ. Σε παρόμοια
μελέτη, η CRP μειώθηκε σημαντικά μετά τη χορήγηση κουρκουμίνης με δοσολογία είτε 250 είτε 500 mg/ημέρα για τρεις μήνες σε ασθενείς με ΡΑ. Αυτά τα ευρήματα συμφωνούν με την
παρούσα μετα-ανάλυσή, στην οποία τόσο οι χαμηλές όσο και οι υψηλές δόσεις
κουρκουμίνης συσχετίστηκαν με μειώσεις στις συγκεντρώσεις της CRP στον ορό. Δύο
προηγούμενες μετα-αναλύσεις σε άτομα με διαφορετικές καταστάσεις υγείας έδειξαν
σημαντική μειωτική επίδραση της κουρκουμίνης στις συγκεντρώσεις της CRP.
2.1 Ευρήματα αυτής της μετα-ανάλυσης
Η συγκεκριμένη μετα-ανάλυσηε έδειξε ότι η θεραπεία με κουρκουμίνη σε δόσεις των 250−1500 mg/ημέρα για 8–12 εβδομάδες συσχετίστηκε με μειώσεις της ΤΚΕ σε ενήλικες ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα και ελκώδη κολίτιδα σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Σε μια RCT σε εβδομήντα άτομα με ήπια έως μέτρια ελκώδη κολίτιδα, η χορήγηση συμπληρώματος διατροφής κουρκουμίνης 1500 mg/ημέρα για 8 εβδομάδες μείωσε σημαντικά τις συγκεντρώσεις της ΤΚΕ στον ορό του αίματος. Η χορήγηση κουρκουμίνης σε δόσεις 250 και 500 mg προκάλεσε επίσης σημαντική μείωση στην ΤΚΕ σε μια άλλη μελέτη.
2.2 Μηχανισμοί δράσης της κουρκουμίνης κατά των αυτοάνοσων νοσημάτων
Η κουρκουμίνη καταστέλλει το NF-kB και άλλες προφλεγμονώδεις οδούς σηματοδότησης,
συμπεριλαμβανομένης της πρωτεΐνης ενεργοποιητή 1 (AP-1), της κυκλοοξυγενάσης-2 (COX2), της πρωτεΐνης απόκρισης πρώιμης ανάπτυξης 1 (Egr-1), των μετατροπέων σήματος και
των ενεργοποιητών της μεταγραφής (STAT), καθώς και των ΜΑP κινασών (Εικόνα 1).
Εικόνα 1: Μηχανισμοί δράσης της Κουρκουμίνης μέσω αναστολής του NF-kB σηματοδοτικού μονοπατιού.
Επιπλέον, η κουρκουμίνη επάγει την ενεργοποίηση του ενδοκυτταρικού αντιοξειδωτικού
αμυντικού συστήματος μέσω της ενεργοποίησης του Nrf2 πυρηνικού ερυθροειδούς
παράγοντα, ενός παράγοντα μεταγραφής που ενώνεται με το στοιχείο αντιοξειδωτικής
απόκρισης (ARE) στη ρυθμιστική περιοχή ορισμένων γονιδίων. Επιπλέον, η κουρκουμίνη δρα
σε αρθρικά κύτταρα που μοιάζουν με ινοβλάστες (FLS) για να διεγείρει την απόπτωση τους. Τα
αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα της κουρκουμίνης στο FLS εμφανίστηκαν με την αναστολή του
TNF-α και ορισμένων άλλων προφλεγμονωδών καταρρακτών. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να
αναφερθεί ότι οι συμπεριλαμβανόμενες μελέτες έδειξαν βελτίωση στη δραστηριότητα της
νόσου, στον πόνο του ασθενούς, στον αριθμό των ευαίσθητων και των διογκωμένων
αρθρώσεων, μαζί με σημαντική μείωση των επιπέδων της CRP πρωτεΐνης. Αυτό μπορεί να
οφείλεται στη μείωση των καταστροφών των ιστών που συμβαίνει από τις προφλεγμονώδεις
κυτοκίνες. Αν και αυτή η σχέση παραμένει ένα διφορούμενο ερώτημα, δεν είναι γνωστό εάν η
συμπλήρωση κουρκουμίνης μπορεί να βελτιώσει τον πόνο και τα κλινικά αποτελέσματα των
αυτοάνοσων νοσημάτων μέσω της βελτίωσης των φλεγμονωδών δεικτών. Μελλοντικές
μελέτες δικαιολογούν τη διερεύνηση της πιθανής συσχέτισης.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η μελέτη αυτή έδειξε ότι η λήψη συμπληρωμάτων κουρκουμίνης σε
δόσεις των 250-1500 mg/ημέρα για 8-12 εβδομάδες συσχετίστηκε με μειώσεις της CRP και
της ΤΚΕ σε ενήλικες ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα και ελκώδη κολίτιδα σε σύγκριση
με την ομάδα ελέγχου. Σημαντικές μειώσεις της ΤΚΕ και της CRP υποδείχθηκαν επίσης σε όλες
τις αναλύσεις υποομάδας μεταξύ αυτών των ασθενών. Απαιτούνται περαιτέρω μεγάλες RCT
που χρησιμοποιούν διαφορετικές δόσεις κουρκουμίνης σε ασθενείς με διαφορετικούς τύπους
αυτοάνοσων νοσημάτων προκειμένου να εξαχθεί ένα πιο βέβαιο συμπέρασμα.
*Πηγή άρθρου: https://doi.org/10.1016/j.ctim.2021.102773 (Effects of curcumin supplementation on
inflammatory biomarkers in patients with Rheumatoid Arthritis and Ulcerative colitis: A systematic
review and meta-analysis, Armin Ebrahimzadeh et al, Complementary Therapies in Medicine 61, 2021,
102773)
